Sunday 14 October 2007

Φόρος τιμής στους επαναστάτες της Οαχάκα


Πυροβόλησε, πούστη.
(ένας κάτοικος της Οαχάκα προς τους αστυνομικούς)


Το Μάη του 2006 οι δάσκαλοι της μεξικάνικης πολιτείας της Οαχάκα απεργούν ζητώντας αυξήσεις στους μισθούς τους, δωρεάν φαγητό και παπούτσια για όλους τους μαθητές τους κ.α. Στην αδιάλλακτη στάση του κυβερνήτη Ουλίσες Ρουίς απαντούν με πολυήμερη καθιστική διαμαρτυρία και κατάληψη του κέντρου της πρωτεύουσας της Οαχάκα. Εκεί εγκαθίστανται και δημιουργούν το δικό τους ραδιοφωνικό σταθμό. Από το σταθμό αυτό καλούν λίγες μέρες μετά, όταν οι δυνάμεις της αστυνομίας τους επιτίθενται, το λαό της Οαχάκα να τους συμπαρασταθεί. Τη στιγμή εκείνη, χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους της Οαχάκα και το κίνημα των δασκάλων γίνεται κάτι παραπάνω απ’ ό,τι οι πρωτεργάτες του μπορούσαν αρχικά να φανταστούν. Οι πολίτες της Οαχάκα συγκροτούν τη Λαϊκή Συνέλευση του Λαού της Οαχάκα (APPO) και προσπαθούν να συγκροτηθούν σε δημοκρατική βάση. Η απάντηση του κυβερνήτη είναι η τρομοκρατία. Ξεκινούν έτσι συστηματικές απόπειρες εκφοβισμού του λαού της Οαχάκα που περιλαμβάνουν δολοφονίες, απαγωγές, βασανιστήρια κρατουμένων κ.α. Τις νύχτες, ομάδες παρακρατικών επιδράμουν και επιτίθενται σε μέλη της ΑΡΡΟ. Οι πολίτες της Οαχάκα απαντούν στήνοντας οδοφράγματα που ελέγχουν την κίνηση στους δρόμους της πόλης. Παράλληλα, έχουν καταλάβει ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς της πολιτείας τους οποίους διαχειρίζονται οι ίδιοι και από τους οποίους μεταδίδουν -μεταξύ άλλων- μαθήματα για τους μαθητές του νηπιαγωγείου και του δημοτικού. Η ευρεία βάση της ΑΡΡΟ αποτελείται από δασκάλους, φοιτητές, εργάτες, νοικοκυρές κ.α. Τον Οκτώβρη του 2006, πριν από ένα χρόνο δηλαδή, η κυβέρνηση στέλνει στην Οαχάκα τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας με σκοπό να καταστείλει την εξέγερση των κατοίκων. Τελικά, μετά από μεγάλους αγώνες και με ένα συνολικό απολογισμό που περιλαμβάνει δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες πολίτες τραυματίες, το κίνημα ηττάται.

Στην ουσία βέβαια, το κίνημα δεν ηττάται ποτέ. Γιατί διατηρεί στις μνήμες των ανθρώπων, στις μνήμες των κατοίκων της Οαχάκα και στις μνήμες τις δικές μας, που είμαστε τόσο μακριά, αλλά αισθανόμαστε τόσο κοντά, την επιθυμία μιάς ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας. Μιάς κοινωνίας όπου θα υπάρχει δικαιοσύνη και μιάς κοινωνίας που θα αυτοκυβερνάται. Όπως δήλωσε ο Αλφρέδο Ρεχίνο, ένα μέλος της ΑΡΡΟ, ο σκοπός της εξέγερσης ήταν να δημιουργήσει «ένα άλλο είδος δημοκρατίας», όπου ο λαός δε θα είναι αποκλεισμένος από τις αποφάσεις, αλλά θα συμμετέχει ενεργά. Η ίδια ΑΡΡΟ ήταν μία προσπάθεια προς την κατεύθυνση της αυτοκυβέρνησης της κοινωνίας. Δυστυχώς, λόγω της δολοφονικής επίθεσης του μεξικανικού κράτους, η ΑΡΡΟ δεν μπόρεσε ν’ ανθίσει. Για μας, η κληρονομιά της Οαχάκα είναι η κληρονομιά του προτάγματος της αυτονομίας. Είναι ένας κρίκος της παράδοξης αλυσίδας των ανθρώπων που σε διάφορους τόπους και σε διάφορους χρόνους, άρθρωσαν με τα ίδια σχεδόν λόγια, αλλά σε διαφορετική γλώσσα, την επιθυμία να ζούνε σε μιά κοινωνία ελευθερίας, ισότητας και δικαιοσύνης. Οι πολίτες της Οαχάκα, πολλοί από τους οποίους φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν και καταδιώχθηκαν κατά τη διάρκεια και από το τέλος της εξέγερσης ως σήμερα, είναι άνθρωποι απλοί. Το Κανάλι 9 κατελήφθη από τις νοικοκυρές της Οαχάκα και αυτές ήταν που το διαχειρίστηκαν στο επόμενο διάστημα. Το κίνημα αυτό, λόγω του αντι-ιεραρχικού χαρακτήρα του, μας υπενθύμισε την αστείρευτη εκείνη δύναμη που συγκροτείται από την αυτόνομη δραστηριότητα των ανθρώπων στο κοινωνικο-ιστορικό πεδίο.

Ο λαός της Οαχάκα θέλησε να κάνει μιά «ειρηνική, δημοκρατική και ανθρωπιστική επανάσταση», όπως δήλωσε ο Φλάβιο Σόσα, ένα μέλος της ΑΡΡΟ. Είναι από τις λίγες φορές στην ανθρώπινη ιστορία που οι στόχοι μιάς επανάστασης διατυπώνονται τόσο ξεκάθαρα. Είναι σημαντικό να δείξουμε ότι η επανάσταση της Οαχάκα υπήρξε αποτελεσματική και ελπιδοφόρα, χρησιμοποιώντας ως επί το πλείστον ειρηνικά μέσα. Σε μιά συμβολική κίνηση, η ιθαγενική κοινότητα των Μίχε κατέλαβε τον αστυνομικό σταθμό του χωριού και έκαψε τις στολές και τον εξοπλισμό των αστυνομικών. Η βία των διαδηλωτών είχε, όπου εμφανίστηκε, καθαρά αμυντικό χαρακτήρα, ενώ είναι βέβαιο ότι δε θα είχε εμφανιστεί καθόλου αν η αστυνομία δεν τους είχε επιτεθεί. Στην Οαχάκα παρακολουθήσαμε ως ένα σημείο την εκδίπλωση αυτού που η Χάνα Άρεντ ονομάζει «δύναμη», το ανεξήγητο εκείνο στοιχείο που απορρέει από τη συγκέντρωση ενός πλήθους, του λαού, και είναι ικανό να παραλύσει κάθε προσπάθεια βίαιης επιβολής. Το στοιχείο αυτό ήταν που κράτησε ζωντανό το κίνημα και το έκανε να απωθήσει σε πολλές περιπτώσεις τις πάνοπλες αστυνομικές δυνάμεις. Το τέλος του κινήματος επήλθε, ίσως εξίσου συμβολικά, όταν μερικές ομάδες νέων πλειοδότησαν στη βία με την αστυνομία καταστρέφοντας χωρίς λόγο και παρά την απόφαση της ΑΡΡΟ κτήρια και αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης. Ήταν η υποχώρηση της δύναμης που άφησε ελεύθερο το χώρο στη βία –αυτή τη φορά του κινήματος- να εμφανιστεί.

Η ίδια υποχώρηση της δύναμης έδωσε τη δυνατότητα στα πιο αντιδραστικά κομμάτια της κοινωνίας της Οαχάκα, να αρχίσουν να ζητούν να αποκατασταθεί «η τάξη και η ασφάλεια», εννοώντας με τα λόγια αυτά να καταληφθεί η πόλη από τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας που κατέφθασαν από την πρωτεύουσα του Μεξικού. Οι άνθρωποι αυτοί παρατηρούσαν ότι η κατάληψη της πόλης από τους διαδηλωτές είχε πλήξει τα οικονομικά τους συμφέροντα, κάτι που δε θα συνέβαινε με την κατάληψη της πόλης από την αστυνομία˙ και βέβαια δεν είχαν τολμήσει να εκφράσουν τις αντιρρήσεις τους στη δημοκρατική συνέλευση της πόλης, τη στιγμή που –απ’ όσο γνωρίζουμε- τίποτα δεν τους εμπόδιζε να το κάνουν
[1].

Οι κοινότητες των ιθαγενών που συμμετείχαν στην ΑΡΡΟ σε μιά παραδοσιακή τελετή τους, ουσιαστικά σε ένα μνημόσυνο του κινήματος, κάλεσαν όλους τους πολίτες της Οαχάκα να φυλάξουν ένα μικρό σπόρο που θα τους υπενθύμιζε τι έζησαν και τι έκαναν για πέντε μήνες στους δρόμους της Οαχάκα. Με ή χωρίς το σπόρο αυτό μπορούμε να θυμόμαστε τη σπορά της Οαχάκα, που δεν είναι παρά μέρος μιάς σποράς πολύ παλιότερης, αλλά μιάς σποράς που δεν έχει βλαστήσει ακόμα.

Η κληρονομιά της Οαχάκα έχει ίσως ακόμα μεγαλύτερη σημασία για όσους ζούμε στο καθεστώς της συντριπτικής απάθειας που μαστίζει τις δυτικές κοινωνίες. Από την Οαχάκα, η «αναπτυγμένη» Δύση εχει πολλά να διδαχθεί, και λίγα να της διδάξει. Αυτό όμως στη περίπτωση που αποδεχθούμε την υπόθεση ότι αυτό που κινεί τη δραστηριότητα των επαναστατών σ’ ολόκληρη την ιστορία είναι κάτι που διδάσκεται, υπόθεση για την οποία δεν είμαστε καθόλου σίγουροι
[2].


Εn Oaxaca no hay derrota (στην Οαχάκα δεν υπάρχει ήττα)



[1] Στην ποιότητα των ανθρώπων αυτών έχουμε αναφερθεί με άλλη αφορμή στο κείμενό μας «Κάτω η δικτατορία της απάθειας» (http://autonomyorbarbarism.blogspot.com/2007/03/blog-post.html). Οι αντιστοιχίες είναι χαρακτηριστικές.

[2] Για ένα πληρέστερο χρονικό των όσων διαδραματίστηκαν στη Οαχάκα, παραπέμπουμε στο ντοκυμαντέρ του Εξάντα (στο exandas.ert.gr) και του indymedia (athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=682523 ).

No comments: